مفتاح و مغلاق
... پیامبر (صلی الله علیه و آله)فرمودند:
«أیها الناس أبوا الجنّة فی هذا الشهر مفتّحة فاسألوا ربّکم أن لایغلقها علیکم وأبواب النیران مُغلقةٌ فاسألوا ربّکم أن لایفتحها علیکم».
ای مردم! درهای بهشت در ماه رمضان باز است. از خدا مسئلت کنید آن را به روی شما نبندد. گرچه درهای بهشت همواره باز است، امّا در این ماه از ویژگی خاصی برخوردار است.
رحمت خدا همواره بیش از غضب اوست. وقتی از ربوبیتش نام می‌برد از نحوة تدبیر خود سخن می‌گوید، به گونه‌ای که نشانه? رحمت از سخن خدا پیداست. ?لَهُ مَقَالِیدُ السَّماوَاتِ وَالأَرْضِ? (سوره زمر، آیه 63) کلیدهای آسمانها و زمین به دست خداست.
این کلید را دو جور می‌شود حرکت داد. به یک سمت که حرکت کند می‌شود «مفتاح» ومخزن را باز می‌کند. و اگر به سمت دیگر حرکت دادی، می‌شود «مغلاق» و در مخزن را می‌بندد. این کلید هم مفتاح است و هم مغلاق، هم ابزار باز کردن و هم وسیلة بستن، خدا هم می‌بندد و هم می‌گشاید؛ امّا نفرمود: «وعنده مغالیق الغیب» یعنی پیش خدا قفلها و ابزار بستن غیب است. فرمود: ?وَعِندَهُ مَفَاتِحُ الغَیبِ?(سوره انعام، آیه 59) کلیدهای غیب به دست خداست. یعنی آنچه به دست خداست مفتاح است نه مغلاق، باز کردن در اختیار اوست، بستن به وسیلة بد رفتاری خود انسان است. او در رحمت را به روی کسی نمی‌بندد و همواره مفتاح به دست او است که می‌گشاید. بکوشید که این مفتاح، مغلاق نشود. این شما هستید که می‌بندید.
اما اینکه از این تدبیر و ربوبیت حق، به مفتاح تعبیر شده، نشانة آن است که همواره او «دائم الفضل علی البریة»(از ادعیه شب های جمعه) است. یعنی مرتب فیض می‌رساند و از این طرف، این انسان است که باید فیض بگیرد. در همان فرصتی که انسانی از فیض محروم است، انسان دیگری از فیض برخوردار است. انسان باید از آن طر ف آماده باشد و بگیرد و گرنه خودش در فیض را می‌بندد. قلب انسان را هم خود او می‌بندد. لذا رسول الله (صلّی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلّم) فرمود: درهای بهشت در این ماه باز است. وقتی تمام درها کاملاً باز باشد می‌گویند: «مفتّحه». اما اگر به طور معمول باز باشد می‌گویند: «مفتوح» فرق بین «فتح» و «تفتیح» همین است.
درهای جهنم بعد از اینکه جهنمیها وارد شدند، همواره بسته است؛ امّا درهای بهشت چه قبل از رفتن و چه بعد از رفتن همواره باز است. بهشتیان که وارد بهشت سعادت شدند، درها همچنان باز است: ?جَنَّاتِ عَدْنٍ مُفَتَّحَةً لَهُمُ الأَبْوَابُ?(سوره ص، آیه 50) باغهای همیشگی در حالی که درهای آن برای ایشان گشوده است.
در بهشت را هرگز نمی‌بندند و در جهنّم را هم هرگز باز نمی‌گذارند؛ زیرا بسته بودن در خود نوعی عذاب است و باز بودن آن رفاه و نعمت. نه غیر مؤمن می‌تواند به بهشت برود و نه مؤمن حاضر است از بهشت بیرون بیاید. بسته بودن در عذابی مضاعف است: ?إِنَّهَا عَلَیهِم مُؤْصَدَةَ ? فِی عَمَدٍ مُمَدَّدَةٍ? (سوره همزه، آیات 8 و 9) نه تنها دوزخیان نمی‌توانند از آن خارج شوند بلکه همه? درهای جهنم پشتش بسته است.
قفلها دو نوع است: گاهی به صورت قطعی کوچک آهنی دو لنگة در را به هم متصل می‌کند؛ و گاهی هم نوار سرتاسری است که سرتاسر دو لنگه را به هم می‌بندد. در این آیه? کریمه فرمود: سرتاسر در جهنم پشتش بسته است که هیچ راهی برای بیرون رفتن نیست.
اینکه فرمود: در ماه رمضان درهای جهنم بسته است یعنی غضب و سخط و انتقام خدا در این ماه بسیار کم است.(1)
1 – حکمت عبادات آیت الله جوادی آملی